Kur’an’ın Anlaşılmasında Bağlam Bilgisi Referansları ve Sınırları

Modern dönem dilbilim çalışmaları ile oldukça konuşulan bir konu haline gelen bağlam; İbrahim Enis, Temmam Hassan ve Kemal Beşir gibi çağdaş Arap dilbilimcilerinin çalışmalarının etkisiyle İslâm dünyasının da gündemine girmiştir. Bu aşamadan sonra özellikle tefsir akademisinde, Kur’ân’ın anlaşılmasında bağlamın önemi ile ilgili araştırmalar yapılmaya başlanmıştır. Bu araştırmalardan bir kısmında, Fıkıh ve Kelam disiplinlerinde Kur’ân’ın hitap düzeyinin ihmal edilip ayetlerin bağlamsal unsurlardan mücerred salt dilsel bir veri olarak ele alındığı; dolayısıyla -metni her türlü yoruma açmak suretiyle- teorik tartışmaların anlamın kaybolduğu bir zeminde yapıldığı belirtilmektedir. Diğer araştırmalarda ise şer’î ilimlerin ve klasik anlam teorilerinin başından beri bağlamı dikkate aldığını ispat gayesi ile “batılı bağlam” teorisi klasik usulün “siyak”ına dayatılmaktadır. İki uçta seyreden her iki yaklaşımda da, -ne yazık ki- klasik anlam teorileri (de) bağlamından koparılmış gözükmektedir. Nitekim klasik usûl ve literatürün Kur’ân’ı anlamada bağlamsal unsurları dikkate alıp almadığı, eğer alıyorsa bu unsurlara metni yorumlamada ne denli önem verdiği meselesi, “batılı bağlam”ın merkeze alındığı bir araştırmada değil; klasik anlam teorilerinin anlaşılmaya çalışıldığı bir alanda tartışılmalıdır.