Steunberen van de samenleving: sociologische essays

Wat houdt een samenleving bijeen? Gemeenschappelijke waarden en normen worden meestal aangewezen als het antwoord op de pregnante vraag naar de binding (of sociale cohesie) van de samenleving. Toch is de auteur van deze nieuwe verzameling sociologische essays niet tevreden met dit standaardantwoord. De vraag moet immers gesteld worden wat een samenleving bijeen houdt als gemeenschappelijke waarden niet of niet meer aanwezig zijn en de samenleving verscheurd dreigt te worden door felle groepsconflicten en scherpe wij-zij-tegenstellingen. In die situaties heeft een samenleving, net als een grote kathedraal, een aantal steunberen nodig om niet volledig in te storten.In de loop van de geschiedenis zijn die steunberen inderdaad ontwikkeld: een eerlijk rechtsproces, religieuze tolerantie, het zoeken naar wetenschappelijke waarheid en tenslotte niet-gewelddadige conflictbeslechting. Een samenleving heeft deze historisch ontwikkelde sociale instituties hard nodig om met vele tegengestelde groepsbelangen en religieuze verschillen om te gaan zonder tot sociale wanorde of destructie te vervallen. Deze sociale instituties geven ‘tegenkracht’ tegen te veel en te weinig sociale binding. Vanuit dit perspectief zijn de hier overzichtelijk bijeengebrachte essays geschreven en hier voor het eerst bijeengebracht.